آشنایی با ادبیات انگلیسی و روش های ترجمه
یک مترجم باید بتواند از دانش و تجربه ی خود به نحو احسنت استفاده کند او باید قبل از هر کاری ابتدا تلاش کند تا با زبان مقصد (که انگلیسی ،فرانسه یا هر زبان دیگری می تواند باشد)آشنا شده و آرایه ها و نکات دستوری و اصطلاحات آن زبان را کم کم یاد بگیرد در ضمن مترجم باید بر زبان خود (مبدا ) که مثلا فارسی است مسلط باشدو بتواند در این راه پیشرفت کند .اگر مترجم بدون داشتن دانش کافی شروع به ترجمه کند مطمئنا کار خوبی ارائه نمی دهد و از کارش دلسرد می شود .راه هایی وجود دارد که یک مترجم خوب باید از آن ها بهره بگیرد تا در کار خود موفق باشد .
در اینجا با هم مرحله به مرحله جلو رفته و نکات مهم برای ترجمه را یاد آور می شویم :
روش های ترجمه مرحله ۱
نوشته ای را که می خواهید ترجمه کندحال اگر متنی ،کتابی،مجله ای و یا حتی جمله ای باشد.در اصل واحد اصلی ترجمه را باید جمله دانست چون نهاد و گزاره دارد و معنا و مفهومی را می رساند ولی گاهی هم جمله هایی با جمله های بعدی و یا قبلی وابسته هستند و به هم ربط دارند و با خواندن آن ها این جمله معنا می گیرد.یک مترجم باید با خواندن جمله و یا پاراگراف بتواندبفهمد نویسنده با چه کسی صحبت می کند فعل و فاعل این جمله کدامند نویسنده منظورش دقیقا چیست و بتواند آن منظور را به درستی به فارسی برگرداند تا از جمله برداشت نادرست نشود .
روش های ترجمه مرحله ۲
مترجم باید دوقسمت مهم نهاد و گزاره ها را به درستی تشخیص دهد و اگر جمله طولانی شد آن ها گم نکند و باید بداند که اسمی را در قسمت نهاد یا گزاره باچند حرف تمجید و صفت و غیره ویا فعلی را در قسمت نهاد یا گزاره با استفاده از یک یا چند متممم و قید و معول توصیف کرده و گسترش داده است مثلا :
در جمله ی (workers work) یعنی (کارگران کار می کنند )
در جمله ی (airplanes fly) یعنی (هواپیما پرواز می کند )
در این دو جمله کلمات (workers)و (airplanes) نهاد هستند
(work) و(fly) گزاره همانطور که می بینید این جمله آسان است و مترجم به راحتی نهاد و گزاره ی آن را تشخیص می دهد اما در جمله های طولانی مثل
(All of the untrained and unskilled old workers living in this area work hard day and night withot enjoying any of the special benefits offered to the skilled young workers from the city.l)
اساس دو جمله (works ) و(work) هستند و پیام اصلی را می رسانند و بقیه ی کلمه ها به صورت تکی و یا گروهی یا عبارت (phrase) در واقع نقش مکمل داشته و اطلاعات بیشتری درباره ی نهاد و گزاره می دهد در این جمله مرز بین نهاد و گزاره در واقع خود فعل است. همانگونه که می بینید، اساس جمله و پیام اصلی زیربنائی آن از همان دو کلمۀ (workers) و (work) تشکیل شده است. بقیۀ واژه ها چه به صورت تکی و چه به صورت گروهی یا عبارت (phrase)، در واقع نقش مکمل داشته و اطلاعات بیشتری دربارۀ نهاد و گزاره در اختیار ما قرار می دهند. و در قسمت های بعدی این جمله نیز به همین صورت باید دقت کرد تا نهاد و گزاره را به درستی پیدا کرد .
روش های ترجمه مرحله ۳
در این مرحله بعد از پیدا کردن نها د و گزاره میرویم سراغ برگرداندن جمله به زبان مقصد ،اگر جمله واضح و روشن بود که هیچ اما اگر گنگ بود باید برویم کلمات نا مانوس را جدا کرده و سعی کند معانی جدیدی در خور متن برایشان پیدا کند تا جمله ها مانوس تر و روان تر شوند.مترجم می تواند از کلمات همنشین نیز استفاده کند .
روش های ترجمه مرحله ۴
گاهی یک مترجم کلمه هایی را معنی می کند که در جمله نا مفهوم و بی معنی هستند بنابراین باید به معانی دیگر کلمات رجوع کرده معنی ای که با متن هم خوانی دارد را پیدا کند و بنویسد تا جمله معنای خود را پیدا کند .
مثلا (party) یعنی مهمانی ولی در کلمه ی (third party) یعنی ،شخص پس یک مترجم باید به معانی کلمات در جمله توجه زیادی داشته باشد تا جمله درست و رسا باشد. مثلا در کلمه ی live معانی زیادی چون (زندگی کردن ،زنده ماندن،جان سالم به در بردن ) دارد ولی فقط اگر کمی تلفظ را جور دیگری بخوانیم یعنی تلفظ شود (لایو ) آن مقع معانی ای کلمه تغییر می کند (زنده)مثل پخش زنده ی برنامه ی تلوزیونی
اصول ترجمه – نکاتی برای انجام ترجمه بهتر
روش های ترجمه مرحله ۵
گاهی یک کلمه به تنهایی معنی ای دارد که مترجم آن را میداند ولی همنشین شدن آن کلمه با کلمات دیگر معنی آن را عوض می کند و دیگر نمی توان همان معنی ها را برای کلمات کنار هم نوشت مثال مترجم می داند کلمه ی get یعنی به دست آوردن اما وقتی این کلمه با کلمات دیگر همنشین می شود مثل get on the bus معنی آن می شود سوار اتوبوس شدن ،ودیگر معنی کلمه ارزش ندارد و باید به معنی ترکیبی آن دقت شده و بازنویسی شود .دانشجویانی که تازه وارد این رشته شده اند کمی برای پیدا کردن این همنشین ها دچار مشکل می شوند و بعد از این که آن ها را پیدا کردند باید دنبال معانی آن ها باشند
تا بتوانند برای آنها معادل های درستی در زبان مقصد پیدا کنند تا جمله از لحاظ معنی و دستوری بی اشکال باشد . لازم به ذکر است که بگوییم یکی از کارهای مهم مترجم پیدا کردن اصطلاحات و ضرب المثل ها در جمله هاست و بعد از آن باید سعی کند بتواند آن ها را به زبان مقصد بومی سازی کند تا قابل فهم باشند . مثلا :
نابرده رنج گنج میسر نمی شود (no pain no gain)
لغو کردن (to call off )
چون این اصطلاحات برگرفته از آداب و رسوم و سنن و مذهب و سخنان بزرگان هر کشور ،پس باید مترجم با آن ها آشنا شود و به درستی بتواند آن را درک کرده و به زبان مقصد برگرداند .
روش های ترجمه مرحله ۶
معانی نهفته در کلمات و جملات نیز مورد بعدی است که باید یک مترجم خوب آ ن ها را به درستی درک کند. گاهی جمله ای یا جمله هایی در متن هستند که اشاره به چیزی دارند و منظورشان همان نیست که مترجم در نگاه اول معنی می کند پس باید چند بار متن را به درستی خوانده تا به منظور نویسنده از نوشتن آن جمله ها پی ببرد .
روش های ترجمه مرحله ۷
مترجم غیر از متن باید به سبکی که مترجم به کار برده باید توجه کند که از چه سبکی استفاده کرده مثلا متن گفتاری کنایه آمیز دارد یا مثلا علمی یا طنز و یا عامی وساده ویا فنی و… دارد .مترجم باید بداند لحن جمله چیست تا بتواند اصطلاحات مربوط به آن را درک کرده و به خوبی به زبان مبدا برگرداند.مثلا متنی به زبان دانشجویان یا اساتید است و متن دیگر به زبان اطفال گفته شده و یا به زبان بازاری ها،دیپلمات ها و ….نوشته می شود و این لحن در نوشته ی مقصد باید پیاده شود .برای مثال در متن نوشته شده (برو دیگه بخواب دیر وقته )ولی برگردانده شده به( باید بروی بخوابی دیر وقت است)که این ترجمه اشتباه است و لحن نویسنده در آن لحاظ نشده .اصلا یکی از چیز هایی که باعث شیوایی وجذابیت متن ها می شود همین لحن ها هستند که مطلب را به خوبی می رسانند .
در کل هر چه مترجم با زبان مقصد و ادبیات و آرایه ها ی مبدا آشنا باشد مترجم موفق تری می تواند باشد .امروزه مترجم های ماهر سعی می کنند که حول چند رشته ی خاص(مثلا عمران ،زیست،گیاهان،وبرق و…) که در آن متبحر شده اند و با اصطلاحات آن آشنایی دارند مطلب بنویسند وسعی می کنند داعم از رشته ای به رشته ی دیگر نپرند
راهنمایی:اگر مترجم تازه کاری هستید بهتر است کتاب هایی را که هنوز ترجمه نشده اند و تازه چاپ شده اند را بگیرید و شروع به ترجمه کنید و اشکالات خود را با کمک اینترنت و اساتید و دوستان مجرب و ماهر رفع کنید ،تا در این کار کم کم پیشرفت کنید .
ممنون از اینکه با ما همراه بودید.
